Tham gia buổi làm việc có các đồng chí Phó trưởng Ban Chỉ đạo 901: Nguyễn Ngọc Tiến, Ủy viên Ban Thường vụ, Trưởng ban Nội chính Tỉnh ủy; Lê Đức Giang, Tỉnh ủy viên, Phó Chủ tịch UBND tỉnh; Giám đốc các Sở: Kế hoạch và Đầu tư, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; Trưởng ban Dân tộc tỉnh; đại diện lãnh đạo Ban Tổ chức Tỉnh uỷ, Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh, Văn phòng Tỉnh uỷ, Sở Tài nguyên và Môi trường và Viện Nông nghiệp Thanh Hoá.

Tại buổi làm việc, đồng chí Hà Văn Ca, Ủy viên Ban Chấp hành Tỉnh ủy, Bí Thư Huyện ủy, Chủ tịch HĐND huyện đã báo cáo nhanh trước đoàn công tác của tỉnh về tình hình kinh tế tế-xã hội, quốc phòng - an ninh, xây dựng Đảng và hệ thống chính trị. Theo đó, Mường Lát là một trong những huyện nghèo nhất của cả nước, cách trung tâm thành phố Thanh Hóa khoảng 250 km về phía Tây, tiếp giáp với 2 huyện Sốp Bau và Viêng Xay, tỉnh Hủa Phăn, Nước CHDCND Lào. Tổng diện tích đất tự nhiên toàn huyện là 81.240,94 ha; huyện có 8 đơn vị hành chính (gồm 7 xã và 1 thị trấn), với 88 thôn, bản (có 31/88 bản giáp với Nước CHDCND Lào); tổng số hộ tự nhiên là 8.747 hộ/40.818 nhân khẩu; gồm 6 dân tộc, trong đó dân tộc Thái chiếm 44,05%; dân tộc Mông chiếm 43,00%... Tỷ lệ hộ nghèo năm 2021 của huyện là 56,18%, hộ cận nghèo 12,64%; có 105,53 km đường biên giới với nước bạn Lào.

Trong những năm qua, Đảng bộ, chính quyền, quân và dân các dân tộc trên địa bàn huyện luôn nhận được sự quan tâm, giúp đỡ, chỉ đạo của Trung ương, của tỉnh; sự phối hợp giúp đỡ của các ban, sở, ngành cấp tỉnh; tình hình kinh tế - xã hội duy trì và phát triển; cơ sở hạ tầng luôn được quan tâm đầu tư xây dựng; quốc phòng - an ninh được bảo đảm; an ninh biên giới, chủ quyền quốc gia được giữ vững; công tác an sinh xã hội luôn được đảm bảo, đời sống Nhân dân ngày càng được nâng lên.

Tuy nhiên, sau hơn 25 năm thành lập huyện, điều kiện kinh tế trên địa bàn huyện vẫn còn gặp rất nhiều khó khăn, Mường Lát vẫn là huyện nghèo nhất trong cả tỉnh và cả nước. Địa hình phức tạp, giao thông đi lại khó khăn, thời tiết khí hậu khắc nghiệt. Dân cư phân bố không tập trung, trình độ dân trí không đồng đều, trình độ canh tác vẫn còn lạc hậu, sản xuất manh mún, nhỏ lẻ, việc áp dụng khoa học - kỹ thuật vào sản xuất chưa được nhiều, vẫn dựa vào tự nhiên là chính. Phong tục ở một số đồng bào dân tộc thiểu số còn lạc hậu. Chất lượng giáo dục đại trà còn thấp; công tác khám chữa bệnh còn nhiều hạn chế; cơ sở vật chất đầu tư cho giáo dục và y tế còn thiếu. Chất lượng đội ngũ cán bộ từ huyện đến cơ sở năng lực còn hạn chế, nhất là tuyến cơ sở. Một bộ phận cán bộ, đảng viên và Nhân dân còn tư tưởng trông chờ, ỷ lại vào chế độ, chính sách của Đảng và Nhà nước. Kinh tế phát triển chậm, cơ sở hạ tầng yếu kém…

Sau khi nghe báo cáo và đi khảo sát thực tế tại các địa phương, gợi mở các vấn đề thảo luận, đồng chí Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy Lại Thế Nguyên yêu cầu cần phải làm rõ những trăn trở, suy nghĩ làm gì để huyện Mường Lát phát triển và để phát triển thì cần tập trung vào những gì?. Trong đó, về nông nghiệp phải xác định được trồng cây gì, nuôi con gì cho phù hợp với điều kiện tự nhiên, thổ nhưỡng của từng địa phương. Cùng với đó cần làm gì để thay đổi được tư duy, tập tục, giải quyết việc làm cho người dân. Mường Lát cần làm gì để tập trung phát triển công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp; làm gì để đảm bảo tốt công tác quốc phòng, an ninh - trật tự trên địa bàn; nâng cao năng lực lãnh đạo của tổ chức cơ sở Đảng…

Trên cơ sở gợi ý thảo luận, lãnh đạo huyện Mường Lát, thành viên Ban Chỉ đạo 901 và các ban, sở, ngành đã chỉ ra những mặt còn tồn tại, hạn chế, khó khăn, vướng mắc gây cản trở đối với sự phát triển kinh tế - xã hội và công công tác xây dựng Đảng của huyện. Đồng thời gợi mở, định hướng để huyện Mường Lát phát triển, có một cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Trong đó, huyện cần đẩy mạnh các chương trình, kết luận và các nghị quyết của tỉnh về phát triển kinh tế - xã hội khu vực miền núi, tránh tư tưởng trông chờ ỷ lại; quan tâm đến việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng; phải đặt mục tiêu bảo vệ rừng gắn với kinh tế rừng; cần có giải pháp mạnh để cải thiện được chất lượng giáo dục; có một cuộc cách mạng về công tác cán bộ từ huyện đến thôn, bản…

Phát biểu tại buổi làm việc, đồng chí Lại Thế Nguyên, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh, Trưởng Ban Chỉ đạo 901 ủy nêu rõ quan điểm xây dựng Đề án xây dựng và phát triển huyện Mường Lát đến năm 2030, định hướng đến năm 2045 là phải bám sát tình hình thực hiễn của huyện Mường Lát, bám sát điều kiện tự nhiện, khí hậu, thổ nhưỡng, phong tục, tập quán.

Đồng thời, phải nêu được những vấn đề cụ thể, những việc làm có tính định hướng, có tính chiến lược, thúc đẩy phat tiển kinh tế - xã hội của huyện, nhằm mở ra hành lang và không gian phát triển mới cho huyện Mường Lát.

Phải bao quát được tất cả cá lĩnh vực kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh, công tác xây dựng Đảng của huyện.

Về phát triển kinh tế, phải chia 8 xã, thị trấn của huyện Mường Lát thành thành 4 vùng phát triển dựa trên điều kiện tự nhiên, đất đai, khí hậu, phong tục tập quán, trình độ của người dân.

Trong đó, vùng 1 gồm xã Trung Lý, Mường Lý và Tam Chung; vùng 2 là xã Pù Nhi, Nhi Sơn; vùng 3 là xã Quang Chiểu, Mường Chanh; vùng 4 là thị trấn Mường Lát. Việc chia vùng nhằm xác định cơ cấu kinh tế, cơ cấu cây trồng, vật nuôi phù hợp để phát triển; cùng với đó ưu tiên đầu tư hạ tầng kinh tế - xã hội theo tinh thần vùng khó khăn làm trước, vùng nào đã được đầu tư cơ bản, đỡ khó khăn hơn làm sau.

Về định hướng sản xuất cần phải xác định trồng rừng, bảo vệ rừng là nhiệm vụ số một trong phát triển nông, lâm nghiệp của Mường Lát.

Để thực hiện nhiệm vụ này, thống nhất quan điểm không phá rừng sản xuất để chuyển sang trồng lúa, ngô, sắn và các ây trồng khác, không phá rừng sản xuất để làm ruộng bậc thang. Khẩn trương vận động Nhân dân và ngăn chặn việc đốt rừng sản xuất chuyển sang làm nương rẫy.

Việc phát triển rừng phải dựa trên mục tiêu là phủ xanh đất trống, đồi trọc, chống xói mòn, chống sạt lở đất, bảo vệ nguồn sinh thuỷ, bảo vệ môi trường và cuối cùng mới là bảo bệ rừng gắn với phát triển kinh tế. Rồng rừng với tinh thần trồng rừng phải lấy cây bản địa để làm mục tiêu phát triển, sau đó mới đưa những cây phù hợp, có giá trị kinh tế vào sản xuất.

Phải giữ vững và mở rộng diện tích trồng lúa nước trong điều kiện có thể để đảm bảo an ninh lương thực, đặc biệt là tại xã Mường Chanh và Quang Chiểu. Đưa giống lúa mới và tiến bộ khoa học vào để nâng cao chất lượng sản phẩm. Đối với diện tích trồng lúa, ngô, sắn kém hiệu quả có thể nghiên cứu chuyển sang trồng cây gai xanh, nhưng không ồ ạt, không theo phong trào và không vì thành tích.

Đối với những xã có sản phẩm cây ăn quả thì tiếp tục phát triển và xây dựng thương hiệu, đề nghị lựa chọn một số xã có khả năng trồng cây ăn quả thì lựa chọn cây trồng phù hợp để chỉ đạo xây dựng vùng sản xuất.

Coi trọng phát triển chăn nuôi gia súc, gia cầm và coi đây là ngành sản xuất chính của Mường Lát; đồng thời xây dựng phương thức, tìm đầu ra cho sản phẩm, trong đó phải liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị, vận động thành lập các doanh nghiệp, hợp tác xã bao tiêu sản phẩm phát triển các chợ, các thị tứ.

Đối với phát triển công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp và thương mại dịch vụ, phải nghiên cứu bố trí đất đai nhằm quy hoạch xây dựng cụm công nghiệp để kêu gọi thu hút đầu tư, đảm bảo mặt bằng và nguồn lao động cho doanh nghiệp hoạt động.

Về văn hoá giáo dục, đào tạo nghề và giải quyết việc làm, huyện Mường Lát cần bảo tồn phát huy giá trị văn hoá tốt đẹp của đồng bào các dân tộc, bài trừ hủ tục lạc hậu; phải coi giáo duc đào tạo là 1 trong 2 trụ cột phát triển bền vững; nghiên cứu xây dựng bán trú từ lớp 3 trở lên để giáo dục học sinh từ kiến thức đến thói quen sinh hoạt, dứt khoát không để cháu nào trong độ tuổi mà không được đến trường. Quan tâm cơ sở vật chất trường học, nhất là nhà ở cho giáo viên. Quan tâm bố trí giáo viên là người Mường Lát được vào ngành giáo dục của huyện. Đổi mới đào tạo nghề và lồng ghép nguồn vốn của chương trình, dự án để đào tạo nghề cho người lao động,

Đảm bảo vững chắc quốc phòng - an ninh biên giới, xây dựng đường biên hữu nghị, hoà bình, hợp tác phát triển, đảm bảo vững chắc an ninh - trật tự, đấu tranh có hiệu quả với tội phạm, nhất là tội phạm ma tuý, đảm bảo vững chắc an ninh nông thôn, an ninh dân tộc, an ninh tôn giáo. Tiếp tục duy trì hoạt động của các đội liên ngành tại các bản vùng sâu, vùng xa biên giới; 3 tháng 1 lần lãnh đạo huyện phải giao ban với đội liên ngành để nắm tình hình.

Trong xây dựng Đảng và hệ thống chính trị cần củng cố, nâng cao hoạt động của các tổ chức cơ sở đảng, đoàn thể, phát triển đảng viên; công tác tuyên truyền, triển khai nghị quyết, không tổ chức trực tuyến mà tổ chức trực tiếp đến các xã. Phải đào tạo, bồi dưỡng để con em Mường Lát được bố trí vào làm việc tại các cơ quan từ huyện đến thôn.

Về ổn định dân cư, trên cơ sở sắp xếp lại các hộ dân có nguy cơ cao về lũ ống, lũ quét theo hình thức xen cư là chính, hạn chế tối đa việc xây dựng các khu tái định cư để tập trung nguồn lực cho đầu tư các dự án khác. Việc đầu tư kết cấu hạ tầng cần tập trung nguồn lực có trọng tâm, trọng điểm, không đầu tư manh mún; quan tâm lồng ghép các nguồn vốn đầu tư, trong đó ưu tiên theo thứ tự: đường giao thông, trường học, điện, nước sinh hoạt, hệ thống y tế.

Nghiên cứu xây dựng xây dựng 6 chính sách gồm: Tiếp tục hỗ trợ gạo để đồng bào bảo vệ rừng; đào tạo nghề, giải quyết việc làm; hỗ trợ đưa người nghiện đi cai tập trung; hỗ trợ kinh phí để các đội liên ngành nâng cao chất lượng; hỗ trợ kinh phí để mua gống cây lâm nghiệp, trồng rừng.

Để thực hiện tốt các nhiệm vụ trên, Ban Thường vụ Huyện ủy Mường Lát phải trực tiếp chỉ đạo các xã, riêng Thường trực Huyện ủy phải phụ trách 3 xã khó khăn nhất của huyện; các ban, ngành đoàn thể của huyện cùng vào cuộc để chỉ đạo thưc hiện Đề án.