Năm 1996, huyện Mường Lát chính thức được chia tách từ huyện Quan Hóa (cũ) theo Nghị định 72-NĐ/CP của Chính phủ. Toàn huyện hiện có 8 xã, thị trấn với tổng diện tích đất tự nhiên 81.461,44 ha; dân số trên 40 nghìn người; gồm 6 dân tộc (Thái, Mông, Mường, Dao, Khơ Mú và Kinh) cùng chung sống. Nhiều năm trở về trước, mảnh đất biên cương nơi tận cùng xứ Thanh này bị bao trùm bởi đói nghèo, ma túy và những hủ tục lạc hậu của đồng bào các dân tộc nơi đây. Những nếp nhà xiêu vẹo nằm chênh vênh bên sườn núi, oằn mình đi qua cái đói lay lắt mùa giáp hạt. Những ngọn đồi tràn ngập cây anh túc, không có chỗ cho cây lúa, cây ngô sinh sôi phát triển. Thêm vào đó là những cái "không" về cơ sở vật chất, kết cấu hạ tầng phục vụ sản xuất và dân sinh còn thấp kém, trình độ dân trí không đồng đều, tập quán sản xuất còn lạc hậu làm cho đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân càng khó khăn thêm. 

Là đơn vị trực thuộc Cục Thống kê tỉnh Thanh Hóa, Chi cục Thông kê huyện Mường Lát có nhiệm vụ giúp Cục Thống kê tỉnh thống nhất quản lý Nhà nước về hoạt động thống kê tại địa phương; tổ chức hoạt động thống kê theo chương trình công tác của ngành thống kê. Đồng thời cung cấp thông tin kinh tế - xã hội phục vụ sự lãnh đạo, chỉ đạo và điều hành của lãnh đạo các cấp ủy Đảng, chính quyền trên địa bàn.

Ông Phạm Bá Toàn - Chi cục trưởng Chi cục Thống kê huyện Mường Lát chia sẻ: “Là huyện miền núi cao khó khăn nhất của tỉnh, địa hình rộng, hiểm trở; giao thông đi lại còn gặp nhiều khó khăn, thêm vào đó là trình độ dân trí không đồng đều. Trong khi đó, Chi cục chỉ có 3 cán bộ, công chức và 1 hợp đồng lao động (trong đó, có 3 người có trình độ đại học, 01 trình độ trung cấp); người làm thống kê ở các xã, thị trấn chủ yếu là kiêm nhiệm nên trong quá trình thực hiện công tác chuyên môn gặp không ít trở ngại”.

Với các phương châm hành động, như:“Trung thực, khách quan, chính xác, đầy đủ, kịp thời” và “Nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua”… hằng năm, đội ngũ cán bộ Chi cục không ngừng học hỏi, thường xuyên trau dồi, ứng dụng công nghệ thông tin vào quá trình thu thập, xử lý, tổng hợp, phân tích lưu giữ thông tin thống kê và hoạt động quản lý hành chính; đặc biệt là việc xây dựng và quản lý cơ sở dữ liệu kinh tế - xã hội trên địa bàn huyện. Cán bộ, công chức trong Chi cục chấp hành tốt quy chế, quy định của cơ quan, tuyệt đối phục tùng sự phân công của tổ chức, luôn tu dưỡng, rèn luyện trong mọi lúc, mọi nơi, gương mẫu, kiên quyết trong công việc nhưng chân tình, gần gũi, chia sẻ, giúp đỡ nhau cùng tiến bộ vì mục tiêu chung.

Ông Toàn cho biết, để nâng cao chất lượng số liệu, chất lượng phân tích và dự báo thống kê, Chi cục Thống kê huyện đã tăng cường công tác tuyên truyền, tập huấn nâng cao kiến thức và nhận thức về thống kê cho tuyến cơ sở, đây là lực lượng quan trọng quyết định tới chất lượng thông tin thu thập ban đầu. Thường xuyên giao ban với người làm công tác thống kê ở các xã, thị trấn nhằm đánh giá tình hình thực hiện công tác, triển khai công việc và tập huấn thêm nghiệp vụ thống kê. Vậy nên, hầu hết công chức Văn phòng - Thống kê ở các xã, thị trấn đã nắm vững nghiệp vụ, việc chấp hành chế độ báo cáo ổn định và đi vào nề nếp. Nhờ vậy chất lượng công tác thống kê của Chi cục được cải thiện đáng  kể.

Với tinh thần đoàn kết, nỗ lực phấn đấu của cán bộ, công chức trong đơn vị, Chi cục Thống kê huyện Mường Lát đang ngày càng phát triển, hoàn thành tốt yêu cầu nhiệm vụ đề ra. Cụ thể, như: Giai đoạn 2010 - 2020, Chi cục đã hoàn thành và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao. Tiêu biểu là các báo cáo kinh tế - xã hội hàng tháng, quý, 6 tháng, 9 tháng, cả năm… luôn được Chi cục hoàn thành với chất lượng ngày một cao hơn, phản ánh xác thực tình hình kinh tế - xã hội của địa phương. Tổ chức và thực hiện tốt nhiều cuộc Tổng điều tra lớn trên địa bàn, như: Tổng điều tra Nông thôn, Nông nghiệp và Thủy sản năm 2011 và năm 2016; Tổng điều tra các đơn vị hành chính sự nghiệp năm 2012; Tổng điều tra kinh tế năm 2017… Với những kết quả trên, nhiều năm liên tục tập thể đơn vị được Cục Thông kê tỉnh tặng giấy khen. Đặc biệt, trong cuộc Tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2019, Chi cục vinh dự có 1 cá nhân được Chủ tịch UBND tỉnh tặng Bằng khen và tập thể được Cục trưởng Cục Thống kê tỉnh Thanh Hóa tặng giấy khen. Ngoài ra, Chi cục còn chú trọng tới thực hiện các phân tích tổng hợp, chuyên đề và hệ thống hóa số liệu nhiều năm để phục vụ cho công tác xây dựng kế hoạch và nghiên cứu của các ban ngành địa phương trên địa bàn huyện và của tỉnh.

Không chỉ thực hiện tốt công tác chuyên môn, đơn vị còn đặc biệt quan tâm đến việc xây dựng mối quan hệ tốt đối với các cơ quan, ban, ngành trên địa bàn giúp cho công tác thu thập, tổng hợp số liệu thống kê được đầy đủ, thuận lợi, phục vụ kịp thời công tác quản lý điều hành của Huyện uỷ và UBND huyện.

Trong thời gian tới, Chi cục Thống kê huyện Mường Lát tiếp tục nâng cao chất lượng công tác thống kê, phân tích và dự báo tình hình kinh tế - xã hội phục vụ sự lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành của Huyện ủy, HĐND, UBND huyện, các cấp, ngành và các đối tượng sử dụng thông tin thống kê KT-XH. Thực hiện tốt các nhiệm vụ Tổng cục Thống kê, Cục Thống kê Thanh Hóa và UBND huyện giao... Đồng thời, đảm bảo công tác thống kê và phổ biến thông tin thống kê, nâng cao các sản phẩm thống kê chủ yếu; tập trung chỉ đạo triển khai thực hiện và hoàn thành các cuộc điều tra thường xuyên, định kỳ theo kế hoạch công tác Tổng cục Thống kê giao, phục vụ đắc lực sự nghiệp phát triển KT-XH của địa phương.