Trong những năm qua, công tác triển khai thực hiện hương ước, quy ước ở các khu dân cư trên địa bàn huyện đã có bước chuyển biến tích cực, bộ mặt nông thôn đã có nhiều khởi sắc, an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được giữ vững. Có được kết quả trên, là nhờ vào các hình thức tuyên truyền, phổ biến pháp luật, vận động nhân dân chấp hành chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, đặc biệt là sự đồng thuận hưởng ứng của các tầng lớp nhân dân đã tác động tích cực đến đời sống xã hội trong cộng đồng dân cư, góp phần quan trọng vào việc phát huy dân chủ ở cơ sở, xây dựng gia đình văn hóa, giữ gìn và phát huy những phong tục, tập quán truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam. Hiện nay, toàn huyện có 88/88 bản, khu phố đã được Chủ tịch UBND huyện phê duyệt hương ước, quy ước khu dân cư; tình hình thực hiện hương ước, quy ước cơ bản được thực hiện nghiêm túc, có tính tự giác cao, các quy ước, hương ước được phổ biến công khai trong các cuộc họp, sinh hoạt thôn, khu phố. Nội dung của quy ước, hương ước bám sát với tình hình thực tế, tập trung xoay quanh các vấn đề như: An ninh trật tự, vệ sinh môi trường, việc cưới, việc tang, chính sách dân số, xóa đói giảm nghèo, bảo vệ, phát triển rừng, định canh, định cư, loại trừ các hủ tục lạc hậu, mê tín dị đoan và nét văn hóa đặc trưng của từng địa phương. Qua đó, góp phần phòng chống các tệ nạn xã hội, giúp đoàn kết trong cộng đồng dân cư giải quyết các tranh chấp, mâu thuẩn nảy sinh trong cuộc sống sinh hoạt hàng ngày.

Ngoài ra, các xã, thị trấn còn lồng ghép xây dựng và thực hiện hương ước, quy ước gắn liền việc thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở với phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” và cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh” nhằm xóa bỏ những phong tục lạc hậu, bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống; vận động người dân đóng góp vào các Quỹ: Đền ơn đáp nghĩa, khuyến học, vì người nghèo; gắn với phong trào toàn dân xây dựng xã hội học tập, gia đình văn hóa, khu dân cư văn hóa...

Để phát huy hiệu quả hơn nữa vai trò của quy ước, hương ước đối với mọi tầng lớp nhân dân, các cấp, ngành cần phối hợp tuyên truyền, vận động người dân tự giác thực hiện những nội dung đã quy định. Quan tâm, rà soát toàn diện công tác xây dựng, thực hiện hương ước, quy ước để kịp thời sửa đổi, bổ sung thay thế những quy ước vi phạm pháp luật, trái với đạo đức, truyền thống và thuần phong mỹ tục. Tăng cường trách nhiệm quản lý nhà nước, xây dựng kế hoạch phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể theo dõi và giám sát việc thực hiện hương ước, quy ước để kịp thời phát hiện sai phạm trong quá trình thực hiện. Đồng thời, chú trọng tập huấn, đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực chuyên môn kỹ năng, nghiệp vụ cho đội ngũ công chức trong thực hiện việc tiếp nhận và thẩm định hương ước, quy ước; định kỳ, tổ chức đánh giá kết quả thực hiện, kịp thời biểu dương, khen thưởng các tập thể, cá nhân làm tốt và phê bình những đơn vị làm chưa tốt; đưa việc thực hiện hương ước, quy ước là một trong những tiêu chí đánh giá, bình xét danh hiệu đơn vị, gia đình văn hoá, thôn, khu phố, xã văn hóa...

Có thể thấy rằng, việc xây dựng hương ước, quy ước đã đi vào thực tế đời sống hiện nay. Nhất là, Mường Lát đang tập trung phấn đấu xây dựng các tiêu chí nông thôn mới, việc thực hiện tốt hương ước, quy ước tại các thôn, khu phố trên địa bàn huyện đã khơi dậy tính chủ động, tự nguyện, tinh thần dân chủ để huy động sự tham gia tích cực của đông đảo người dân góp phần quan trọng vào việc thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế, xã hội trong công cuộc xây dựng nông thôn mới của huyện nhà.